Lâm Trực@ - Có một nguyên tắc trong ứng xử xã hội hiện đại: từ thiện là một hành động cho đi, và bản chất của nó nằm ở việc trao giá trị chứ không phải là kể công. Người giàu, khi tham gia vào các hoạt động thiện nguyện, thường được xã hội quan sát kỹ hơn những người khác, bởi họ vừa là những người có điều kiện vật chất để đóng góp, vừa là tấm gương định hình thước đo văn hóa kinh doanh. Trong câu chuyện đang được nhiều người nhắc đến gần đây, giữa hai nhân vật nổi tiếng – ông Phạm Nhật Vượng và bà Nguyễn Phương Hằng – sự khác biệt không chỉ nằm ở con số đóng góp mà còn ở thái độ, cách ứng xử, và những hệ quả xã hội kéo theo.
Theo các số liệu đã được công bố và kiểm chứng trên truyền thông chính thống, tính đến nay ông Phạm Nhật Vượng, thông qua Vingroup và quỹ từ thiện của tập đoàn, đã đóng góp khoảng 8.368 tỷ đồng cho các hoạt động vì cộng đồng, tương đương khoảng 330 triệu USD theo tỷ giá hiện tại. Các khoản đóng góp này trải rộng từ hỗ trợ y tế, giáo dục, phòng chống dịch bệnh cho tới những dự án nâng cao chất lượng sống của người dân. Ở phía còn lại, bà Nguyễn Phương Hằng cùng ông Huỳnh Uy Dũng được ghi nhận đã thực hiện các hoạt động thiện nguyện với tổng giá trị khoảng 1.150 tỷ đồng, tương đương khoảng 45,3 triệu USD.
Những con số dưới đây cho thấy sự chênh lệch rõ rệt về quy mô tài chính trong hoạt động từ thiện của hai bên: Phạm Nhật Vượng (Vingroup) 8.368 330. Nguyễn Phương Hằng & Huỳnh Uy Dũng 1.150 45,3
Trong một xã hội dân chủ và minh bạch thông tin, việc công khai số liệu đóng góp là cần thiết, không chỉ để ghi nhận mà còn để tạo ra sự tin tưởng. Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là cách thức hai nhân vật này sử dụng sự thật đó. Ông Phạm Nhật Vượng, trong suốt nhiều năm làm từ thiện, chưa từng lên sóng trực tiếp để kể công hay dùng những hoạt động này như một công cụ để gây sức ép với ai. Ông chọn cách im lặng và để những con số, những công trình, những bệnh viện, những học bổng tự nói thay mình. Trong khi đó, bà Nguyễn Phương Hằng, đặc biệt sau khi ra nước ngoài định cư tại đảo Síp, đã nhiều lần lên mạng xã hội tuyên bố công lao của mình là “vô song” và tìm cách hạ thấp uy tín của ông Vượng, thậm chí gắn những công kích ấy với quan điểm nghi ngờ đối với các doanh nghiệp tư nhân trong nước.
Cách tiếp cận này nguy hiểm ở chỗ nó lợi dụng tâm lý đám đông vốn dễ bị dẫn dắt bởi những câu chuyện cảm xúc. Khi một cá nhân được trao micro của truyền thông trực tiếp mà không tự đặt ra giới hạn đạo đức, họ có thể vô tình hoặc cố ý trở thành kẻ tạo ra bất ổn trong môi trường kinh tế – xã hội. Trong bối cảnh Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần nhấn mạnh vai trò then chốt của kinh tế tư nhân như một động lực quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, mọi phát ngôn hay hành động làm suy giảm niềm tin vào các doanh nghiệp tư nhân lớn đều cần được nhìn nhận với sự cảnh giác.
Từ thiện không phải là một cuộc thi để đo ai “giàu lòng nhân ái” hơn. Nó là một phần của trách nhiệm xã hội, là thước đo văn hóa của tầng lớp có điều kiện vật chất. Khi được thực hiện đúng nghĩa, nó tạo ra quyền lực mềm – một thứ sức mạnh không nằm ở khả năng áp đặt, mà nằm ở khả năng thuyết phục, gây cảm hứng và dẫn dắt xã hội theo hướng tốt đẹp hơn. Quyền lực mềm đó của ông Vượng được xây dựng bằng sự nhất quán: giàu nhưng khiêm nhường, thành công nhưng không phô trương, đóng góp lớn nhưng để cộng đồng tự cảm nhận. Ngược lại, việc bà Hằng biến hoạt động từ thiện thành công cụ kể công và công kích cá nhân khác, đã biến nó thành quyền lực ồn ào – dễ thu hút sự chú ý tức thời nhưng nhanh chóng tạo ra phân cực trong xã hội.
Câu chuyện này cũng mở ra một góc nhìn khác: đạo đức kinh doanh và đạo đức cộng đồng là hai mặt của một đồng xu. Một doanh nhân có thể giàu lên nhờ thị trường, nhưng muốn được xã hội tôn trọng, họ phải biết giữ gìn cả hai chuẩn mực ấy. Việc công kích các doanh nhân khác không chỉ là xung đột cá nhân, mà trong nhiều trường hợp còn là sự phá hoại môi trường cạnh tranh lành mạnh – điều mà bất kỳ nền kinh tế nào cũng cần bảo vệ.
Nếu để những luận điệu như của bà Nguyễn Phương Hằng tái diễn và lan rộng trên không gian mạng, hậu quả không chỉ dừng ở chuyện hai cá nhân tranh luận. Nó có thể kích hoạt những chiến dịch đánh vào niềm tin của người dân vào kinh tế tư nhân, từ đó ảnh hưởng đến chính sách, làm suy giảm động lực đầu tư và đổi mới sáng tạo. Trong thời đại mà mạng xã hội có thể biến một câu chuyện cá nhân thành một làn sóng dư luận, việc giữ tỉnh táo trước những lời kể công, những con số thiếu kiểm chứng và những luận điệu công kích là điều sống còn.
Từ thiện là một hành động đẹp. Nhưng vẻ đẹp ấy không nằm ở tiếng vỗ tay nhất thời, mà nằm ở những gì còn lại sau khi ánh đèn truyền thông tắt đi. Trong thước đo đó, ông Phạm Nhật Vượng và bà Nguyễn Phương Hằng đại diện cho hai cách tiếp cận hoàn toàn khác nhau – một bên âm thầm xây nền móng, một bên dựng sân khấu. Lịch sử và cộng đồng sẽ quyết định bên nào để lại dấu ấn lâu dài.
Nguồn: Tre Làng. LINK mang đi ngay dưới bình luận.
https://www.trelangblog.com/2025/08/tu-thien-va-nhan-cach-khi-ba-nguyen.html
